Αντώνιος Kάτσαινος

Ο Αντώνιος Κάτσαινος είναι ένας από τους σημαντικότερους Λαγκαδινούς πρωτομαστόρους του 19ου αιώνα. Ακριβή βιογραφικά στοιχεία για τον σπουδαίο αυτό λαϊκό αρχιτέκτονα  απουσιάζουν. Ο γνωστός ερευνητής της ιστορίας της Αρκαδίας Ηλίας Γιανννικόπουλος, σε σχετική μονογραφία του αναφέρει ότι, πιθανότατα έχει γεννηθεί λίγο πριν το 1840, ενώ το 1911 ήταν ακόμη στη ζωή. Παντρεύτηκε τη Γαλανή Μπακρυσιώρη και απέκτησε τρία παιδιά, δυο αγόρια κι ένα κορίτσι. Ο γιός του Γιάννης σκοτώθηκε στον ατυχή πόλεμο του 1897. Ειρωνεία της τύχης θα πρέπει να θεωρηθεί ο θάνατος, στον ίδιο πόλεμο, του εγγονού του Χρήστου Τσαούση ή Τσαουσάκου (γιος της κόρης του Άννας).

Προφορικές μαρτυρίες αποδίδουν μια σειρά από σημαντικά έργα στον Αντώνιο Κάτσαινο όπως η εκκλησία του Αγ. Δημητρίου στου Ράφτη, μια άλλη εκκλησία στους Γαργαλιάνους, κ.ά..  Επιπροσθέτως, ο Ηλίας Γιαννικόπουλος, ύστερα από προσωπική έρευνα υποστηρίζει ότι, ο Κάτσαινος αναστήλωσε την είσοδο του Σταδίου στην αρχαία Ολυμπία με βάση μια συλλογιστική που φαίνεται να είναι βάσιμη. Πάντως, αναμφισβήτητη  τεκμηρίωση υπάρχει για τρία μόνο έργα, τουλάχιστον μέχρι τώρα. Σύμφωνα με ενδελεχή έρευνα του Παναγιώτη Πεφάνη («Τα σχολεία των Λαγκαδίων», 1958, Αθήνα, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα των Ανθέων σε ψηφιακή μορφή http://www.anthitispetras.gr/images/antipetras/pdf_file/book/flip_sxoleia/ ), οι πρωτομαστόροι που έχτισαν το κτήριο που στεγαζόταν μέχρι πριν λίγα χρόνια το Γυμνάσιο Λαγκαδίων ήταν ο Σίνος Γκιώκας, ο Αντώνιος Κάτσαινος και ο Βασίλης Λώλος.  Το κτήριο που έγινε με δωρεά του Δημητράκη Δημητρακόπουλου, αγωνιστή του 1821 και στη συνέχεια επιχειρηματία με έδρα την Κωνσταντινούπολη, κατασκευάστηκε το 1868 και αποτελεί ένα εμβληματικό τοπόσημο για την τέχνη της πέτρας στα Λαγκάδια. Ο Κάτσαινος υπήρξε ο πρωτομάστορας της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας στο Βλαχόρραφτη Αρκαδίας την περίοδο 1870-75. Το συμφωνητικό κατασκευής σωζόταν μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σύμφωνα με τον Σοφοκλή Δημητρακόπουλο, ενώ ο αρχιτέκτονας-ακαδημαϊκός Σόλων Κυδωνιάτης την περιγράφει λέγοντας ότι την εκκλησία αυτή «την χαρακτηρίζει εξωτερικά μεγάλη αρμονία».

Το έργο όμως που έχει ίσως προσδώσει τη μεγαλύτερη φήμη στον Αντώνιο Κάτσαινο είναι το γεφύρι του Κούκου ή Βαλαβάνη που βρίσκεται κοντά στο χωριό Βλαχόρραφτη Αρκαδίας. Περισσότερα στοιχεία για το έργο που χτίστηκε το 1880 και στο οποίο υπάρχει εντοιχισμένη επιγραφή με το όνομα του λαϊκού αρχιτέκτονα και το έτος κατασκευής υπάρχουν σε ειδική περιοχή της ιστοσελίδας μας (http://www.anthitispetras.gr/index.php/el/psifiako-kentro-paradosiakis-arxitektonikis/topoi-ktiria/nomos-arkadias/item/gefyri-tou-koykou-i-tou-valavani-i-vlaxorraftitiko). Η κατασκευή του γεφυριού ήταν ιδιαίτερη τολμηρή λόγω της θέσης (ύψος μεγαλύτερο των 30 μέτρων από την κοίτη του Αλφειού), ενώ ο Κάτσαινος επιστράτευσε το μεγαλείο της δημιουργικότητας κι ευρηματικότητας της τέχνης του για να την κάνει εφικτή. Το γεφύρι που έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο με υπουργική απόφαση του 1998 (ΦΕΚ 337/8, Απρίλιος 1999) αποτελεί κορυφαίο δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για τη ζωή και τα έργα του Αντώνιου Κάτσαινου. Συνεπώς, είναι πολύτιμη η περιγραφή του Λαγκαδινού λόγιου Μιχ. Μιχαλόπουλου, ο οποίος αναφέρει σε κείμενό του το 1962 ότι, παλαιοί  Λαγκαδινοί τον θυμούνται στις αρχές του 20ου αιώνα, σε προχωρημένη πλέον ηλικία, ενδεδυμένο «με την απέριττη φουστανελίτσα του να συχνάζει στη συνοικία Λάκκα, όπου υπήρχαν πολλά καταστήματα» και «πρόθυμος να δίδει αφιλοκερδώς τας συμβουλάς του σε ζητήματα στατικής έργων σοβαρών».